zondag, juni 12, 2005

Pas gelezen: De adelaar van Ismail Kadare

Een Albanese schrijver die de wereld veroverd heeft, dat kon ik niet laten liggen. Ik weet zo bitter weinig over het land, alleen dat het de ergste schurkenstaat van Europa zou zijn. Kadare werd schrijver ten tijde van het communisme, volgens mij een ideaal klimaat om je op de literatuur toe te leggen. De regimes zijn zo erg dat je moet vluchten in een eigen wereld. Tegelijk word je gevrijwaard van dwaze ontspanningen die in je oren schreeuwen tot je te hardhorig wordt om scherp te luisteren.
In De adelaar is Max gevallen. Hij is uit Tirana verwijderd en bevindt zich zoals zovele andere dissidenten in dat niet nader genoemde provincienest. Het lijkt allemaal goed te komen, als hij op een wanhopige avond op de ruit van de bar "Anna" schrijft, de naam van zijn geliefde in de hoofdstad. Een meisje ziet het en komt binnen. Ze is ook een 'gevallene', met dezelfde naam. Max noemt haar van dan af aan "annA", omdat ze de naam zo gezien moet hebben.
Desalniettemin loopt de roman tragisch af, met een hoofdrol voor de vogel die op de Albanese vlag prijkt. Geen probleem wat mij betreft; er zijn al genoeg happy ends en De adelaar is een meesterwerkje.
Intussen begonnen aan Jelinek. Na drie bladzijden wil ik al stoppen; er is nog zoveel van Kadare dat ik niet gelezen heb. We zien wel.

zaterdag, juni 11, 2005

Pas gelezen: Een geslaagde grap van Italo Svevo

Italo Svevo is een fijntigaard, een Jari Litmanen van de literatuur. Een geslaagde grap verhaalt het wedervaren van Mario, een auteur die slechts één roman op zijn naam heeft, één die hij in eigen beheer uitgaf. Mario is bediende en leest 's avonds voor aan zijn zieke broer, die zijn bed staan heeft in de warme huiskamer. Die broer heeft echter niet graag dat Mario er altijd zijn literaire kritieken tussendraait, zo kan hij minder genieten van het proza zelf, het mag niet in vraag worden gesteld. Zijn broer vraagt Mario enkel nog uit zijn eigen boek voor te lezen, dan geeft hij geen kritiek. Zo gebeurt.
De plot voert een handelsreiziger op die jaloers is op het zuivere leven van Mario, slank gebleven doorheen de jaren en altijd getooid met een aandoenlijke glimlach. Hij haalt een grap uit, zegt dat een grote oostenrijkse uitgever veel wil betalen voor zijn roman.
Wat hem overkomt, schrijft Mario weg in zijn fabels over mussen. Ik herinner mij één over een man die elke dag brood gooit voor de vogeltjes en gelukkig is als hij de beestjes hun buik rond ziet eten. De mussen van hun kant vinden hun voeder maar een idioot: "elke dag stelen we een brood van hem en hij heeft nog nooit iemand van ons kunnen vangen."

woensdag, juni 08, 2005

Verlos ons, Bush, van alle schuld

Een schuldenkwijtschelding voor Afrika, hoe bedenken Bush en Blair het! Bono wil ik dergelijke dwaasheden nog vergeven, presidenten en premiers zouden evenwel beter moeten weten. Hun boodschap is nu: omdat je slecht gepresteerd hebt, krijg je een beloning. En het land dat het slechtste begrotingsbeleid voerde en de meeste schulden opstapelde, wordt de grootste beloning toegekend.

In wiens zakken dat geld zal verdwijnen? Tja, er zijn Afrikanen die het goed hebben. Bijvoorbeeld het zwarte diplomatieke personeel. En andere Afrikanen die zich graag wijsmaken dat ze voor een normale staat werken en voor hun arbeid westerse vergoedingen verdienen. Om dan nog maar van de werkelijke corrupten te zwijgen.

Zal ik eens in vijf minuten een programma voor het westen schrijven waarmee Afrika vooruit geholpen kan worden?
- onze legers moeten er systematisch milities opdoeken en ze zeker niet aansporen door hun leiders, de Bemba's van deze wereld, een positie toe te kennen
- Afrika wapenvrij trachten te krijgen
- te corrupte politici of presidenten die te lang aan de macht blijven (vaak gaat dat samen; zie Museveni, Mugabe, ...) verwijderen
- het afschaffen van onze landbouwsubsidies zodat Afrika kan uitvoeren, dat er een link in hun hoofd zou ontstaan tussen werken en materiële vooruitgang, een beetje calvinisme kan geen kwaad

zaterdag, juni 04, 2005

Pas herlezen: Heart of Darkness van Joseph Conrad

Toen Conrad nog een jongetje was, waren er nog witte plekken op de wereldkaart, onbekende gebieden. Hij kon ze bereizen, de lucky bastard!

Boeken herlezen doe ik niet vaak en als ik het doe, is het omdat ik van een vertelling helemaal weg ben. Van Heart of Darkness is dat nooit het geval geweest dus weet ik eigenlijk niet waarom ik het herlezen heb. Ik denk dat ik wou zien of het niet aan mij lag, dat dit monument mij niet had aangesproken. Maar ook bij deze tweede lezing moest ik mij er doorheen sleuren. Het is pas als de boot gaat varen, ongeveer halverwege het boek dat er wat tempo in het boek komt, en dan nog. Kurtz is één van de belangrijkste personages die de literatuur heeft voortgebracht! Ik vind er niet veel aan. Er worden naar mijn goesting te weinig echte voorvallen, te weinig woorden van de man weergegeven. Het zijn meer algemene beschrijvingen, die suggestief moeten zijn.

Enfin, om de auteur wat eer aan te doen, enkele sterke citaten:

Vlakbij werd een neger afgetuigd. Ze zeiden dat hij op een of andere manier de brand had veroorzaakt. Of dat nu waar was of niet, hij liet een vreselijk gekrijs horen.

Dat was het ergste, het vermoeden dat ze niet onmenselijk waren. Ze krijsten en sprongen en draaiden wild rond en trokken afschuwelijke gezichten, maar wat je deed huiveren was enkel en alleen de gedachte aan hun menselijkheid - de gedachte aan je verre verwantschap met dit woeste uitgelaten rumoer. Afstotelijk.

De vrouwen staan erbuiten - moeten er ook buiten staan. Wij moeten hen helpen in hun eigen mooie wereld te blijven, om te voorkomen dat de onze nog slechter wordt.