Pas gelezen: Zwerm van Peter Verhelst

Veel fuzz about it, de laatste van Verhelst. De man wint normaliter literaire prijzen met schier onleesbare boeken. Deze keer heeft hij zijn talent aangewend om een thriller op te stellen, stond in de pers te lezen. Mijn nieuwsgierigheid was geprikkeld.

Het werk is zeer flou en fragmentarisch. Ik meen dat je, die werkwijze hanterend, meer verliest dan wint, al ben ik daar nog niet uit, in elk geval, een schrijver die het aandurft moet het proberen wat mij betreft.

Het werk met de prachtige kaft doet een beetje denken aan het recente The House of Leaves van de Californiër Danielewski, omdat Verhelst ook typografische elementen inbrengt (bijvoorbeeld: "Onmogelijk dat hij maandenlang had samengewerkt met een _______ (hij kon het woord nog niet over zijn lippen krijgen)"). De brieven van de gekke moeder in The House of Leaves is als een apart boek uitgebracht en dat zou je evengoed kunnen doen met de in courier new verslagen van Angel uit Zwerm. Die zijn schitterend. Het is onwaarschijnlijk hoe Verhelst freaks een toonaard kan bezorgen. Hetzelfde doet hij met Vanunu, de Israëliër die jarenlang eenzaam opgesloten zat omdat hij zijn vaderlandse kerngeheimen naar een Engelse krant doorspeelde:

>> Toch zijn ze me blijven ondervragen. Altijd maar dezelfde vragen, altijd herhaling, omdat ze denken dat het defect in het weefsel zich uiteindelijk in de herhaling openbaart. Opnieuw en opnieuw. Ze vonden geen oneffenheden in mijn verklaringen. Hoe had dat ook gekund? Mijn verhaal is rechtlijnig, van alfa tot omega transparant en eenvoudig. Ze lieten een horde codekrakers los op mijn verhaal. Ze waren in hun eer gekrenkt. Evengoed kun je aan een wiskundige vragen: hoeveel is 1+1? En toch ben ik ervan overtuigd dat ze zich vergisten. Misschien verwachtten ze het verkeerde antwoord en stelden ze daarom de verkeerde vragen. De kwestie was niet hoeveel 1+1 is, maar 1-1. Iedereen denkt het antwoord te kennen maar 0 is veelhoekiger dan wat een menselijke geest, hoe geniaal ook, kan bevatten.

De vergelijking met The House of Leaves valt zeker in het nadeel van Zwerm uit. Danielewski heeft tien jaar aan zijn boek gewerkt. Dat verschil voel je. Verhelst laat sommige verhaallijnen veel te lang liggen. Hij voegt verhaallijnen toe die overbodig zijn (bijvoorbeeld over die Vanunu). Niet elk goed idee moet weerhouden worden - kill your babies. Soms verspringt hij per hoofdstuk van verhaallijn, soms, en dat is niet gelukkig, per paragraaf. Echte spanning wordt te weinig opgewekt; door de laatste 100 pagina's, die ik overigens ronduit arty farty vond, moest ik mij slepen. En dan de ondertitel van het boek: Geschiedenis van de wereld. Het werk behandelt het terrorisme en de veiligheidssystemen. Hij thematiseert verder de chemische mutaties van de mens, maar een geschiedenis van de wereld, djeezes!

Humo vond het boek zeer goed, deelde mijn geliefde mee. Waarschijnlijk konden die redacteurs zich opwarmen aan het gedurig terugkerend zinnetje: Ik heb dingen gezien.